عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی خراسان رضوی گفت: دو نسل ما که از قضا ۲ نسل کلیدی برای مطالعات گردشگری امروزه هستند تفاوت معنی‌داری دارند، یکی نسل زد و دوم گردشگری سالمندان، اگر می‌خواهیم دنبال ره‌یافتی برای طرح‌های پژوهشی در حوزه گردشگری باشیم باید این دو نسل را مورد توجه قرار دهیم.

به گزارش روابط عمومی سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی و به نقل از خبرگزاری ایسنا، دکترحامد بخشی ، در چهارمین نشست شنبه‌های گفت‌وگو با عنوان «بررسی مناسبات نسلی در ترجیحات گردشگری جامعه ایران» که در محل پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی مشهد برگزار شد، اظهار کرد: ما در پیمایش ملی گردشگری که در ۲ موج طی سال‌های ۱۳۹۶ و ۱۴۰۰ گردآوری شد، ۲ دسته اطلاعات از جمله رفتار سفر مخاطبان و ترجیحات آن‌ها بود را بررسی کردیم و در موج دوم پیمایش ملی گردشگری بر ترجیحات مخاطبین تمرکز بیشتری گذاشته شد.

وی افزود: در عین حال که در رفتار سفر امکان داشت تفاوت معناداری وجود نداشته باشد، در ترجیحات مخاطبین تفاوت‌های معناداری وجود داشت.

عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی تصریح کرد: زمانی که درباره ترجیحات سفر صحبت می‌کنیم، به این دلیل که هر فرد انتخاب می‌کند، تمایزات مبتنی بر مشخصات زمینه‌ای همچون رده سنی، جنسیت، تحصیلات و طبقه اجتماعی خود را بیشتر نشان می‌دهند.

بخشی ادامه داد: در این نشست به طور خاص تفاوت‌های نسلی در ترجیحات سفر بررسی می‌شود. در نیم قرن اخیر شاهد سرعت تغییرات نسلی در جامعه بوده‌ایم و هرچه جلوتر می‌رویم این سرعت بیشتر می‌شود.

وی اضافه کرد: در فضای زندگی امروزی، سبک زندگی به مثابه نظامی از ترجیحات فردی در حال پدیدار شدن است تا نظامی از ترجیحات صرفا طبقه اجتماعی یا موقعیتی که افراد در آن به دنیا آمده‌اند. امروزه سبک زندگی به بخشی جدی از زندگی فرهنگی افراد و فرهنگ زندگی آن‌ها تبدیل شده است؛ این سبک زندگی می‌تواند در سفر رفتن نیز خود را نشان دهد.

عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی خاطرنشان کرد: داده‌های این نشست از پیمایش ملی ارزش‌ها و نگرش‌ها بوده و ۵۰۰۰ نفر نمونه در کلیه شهرها و روستاها داشته‌ایم و رده‌های سنی در این نشست، ۱۵ ساله در نظر گرفته شده است.

بخشی با بیان اینکه از مخاطبین پرسیده شده که در صورت برنده شدن یک سفر رایگان، از بین مشهد، کیش و شمال کدام یک را انتخاب می‌کنند، عنوان کرد: در این پیمایش مشهد به عنوان یک مقصد زیارتی، کیش به عنوان یک مقصد تفریحی و شمال کشور به عنوان یک مقصد طبیعت‌گردی در نظر گرفته شده است. در این بخش هرچه به سمت رده‌های سنی بالاتر می‌رویم، شیب ترجیح برای سفر به شمال کشور کمتر می‌شود؛ ۱۸.۹ درصد از ۱۵ تا ۲۹ ساله‌ها یعنی نسل زد شمال را به عنوان مقصد سفر خود انتخاب کرده‌اند در حالی که این عدد برای ۶۰ تا ۷۵ ساله‌ها ۱۰ درصد است.

وی افزود: شیب ذکر شده برای سفر به مقصد کیش شدیدتر می‌شود؛ ۲۰ درصد ۱۵ تا ۲۹ ساله‌ها این مقصد را انتخاب کرده در حالی که ۴.۵ درصد ۶۰ تا ۷۵ ساله‌ها کیش را به عنوان مقصد سفر خود انتخاب کرده‌اند. از بین ۳۰ تا ۴۴ ساله‌ها ۱۴.۴ درصد و ۴۵ تا ۵۹ ساله‌ها نیز ۸.۹ کیش را به عنوان مقصد مسافرت خود انتخاب کرده‌اند.

عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی بیان کرد: مقصد مشهد با یک شیب به مراتب جدی و بزرگ‌تر اما معکوس وجود داشته و هرچه به سمت رده‌های سنی بالاتر می‌رویم، انتخاب مشهد به عنوان مقصد سفر بیشتر می‌شود. حدود ۶۰ درصد از ۶۰ تا ۷۵ ساله‌ها و حدود ۳۳ درصد از ۱۵ تا ۲۹ ساله‌ها مشهد را انتخاب کرده‌اند. در بین ۱۵ تا ۲۹ ساله‌ها مقصد مشهد با ۳۳ درصد محبوب‌ترین مقصد در این رده سنی است.

بخشی ادامه داد: نسبت مناسبات نسلی با انتخاب مقصد خصوصا مقاصد مذهبی همبستگی معنی‌دار و جدی دارد. انتخاب وسیله نقلیه اتوبوس یک شیب آرام اما مثبت از ۳۰ تا ۴۴ ساله‌ها به سمت نسل‌های مسن‌تر دارد. درمورد قطار نیز نسل زد این وسیله نقلیه را کمی بیشتر از ۳۰ تا ۴۴ ساله‌ها انتخاب کرده و پس از آن به سمت نسل‌های مسن‌تر این شیب صعودی می‌شود.

وی اضافه کرد: خودروی شخصی با یک شیب مثبت به عنوان وسیله نقلیه مدنظر از نسل زد تا ۴۵ تا ۵۹ ساله‌ها انتخاب شده اما از این نسل تا ۶۰ تا ۷۵ ساله‌ها به شدت منفی می‌شود. انتخاب وسیله نقلیه سفر مانند انتخاب مقصد سفر یک خط ساده نیست و ما با دو شیب مواجه هستیم.

عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی بیان کرد: در مورد همسفران ما با یک نمودار دو قسمتی مواجه هستیم؛ از ۱۵ تا ۲۹ ساله‌ها تا ۴۵ تا ۵۹ ساله‌ها هرچه جلوتر می‌رویم انتخاب خانواده به عنوان همسفر بیشتر می‌شود. نسل زد کمتر از دیگر نسل‌ها ترجیح داده‌اند تا با خانواده سفر کنند، اما باز هم ۶۷ درصد از این نسل ترجیح می‌دهند با خانواده سفر کنند. یعنی اگرچه ما با یک شیب جدی نسلی مواجه هستیم و ۸۴ درصد ۳۰ تا ۴۴ ساله‌ها دوست دارند با خانواده سفر کنند و این عدد برای ۴۵ تا ۵۹ ساله‌ها ۹۰ درصد است؛ تفاوت معنی‌دار است اما انتخاب غالب نسل زد سفر همراه با خانواده است.

بخشی ادامه داد: در تمام رده‌های سنی ترجیح همسفری با خویشاوندان حداکثر ۲ درصد است و انتخاب آن کم است. بیشترین انتخاب دوستان به عنوان همسفر در نسل زد بوده و از هر ۴ نفر یک نفر ترجیح می‌دهد که با دوست خود همسفر باشد. این ترجیح در ۳۰ تا ۴۴ ساله‌ها یه ۱۰ درصد در ۴۵ تا ۵۹ ساله‌ها حدود ۵ درصد و در ۶۰ تا ۷۵ ساله‌ها به حدود ۷ درصد رسیده است. یعنی انتخاب نسل زد درمورد سفر با دوستان تفاوتی جدی دارد.

وی اضافه کرد: در سفر تنهایی نیز آنقدر تفاوت بین نسل‌ها وجود ندارد که بتوان ادعای تحلیل بر آن داشت. ترجیح سفر تنهایی یا با خویشاوندان ترجیح پرطرفداری نیست.

عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی خاطرنشان کرد: انتخاب اقامتگاه هتل در نسل زد ۵۹ درصد بوده و ۶۱ درصد ۳۰ تا ۴۴ ساله‌ها و به ترتیب ۵۹ و ۵۷ درصد این گزینه را انتخاب کردند و در انتخاب هتل تفاوت‌ها معنادار نیست. این موضوع در کمپینگ با چادر نیز خود را نشان می‌دهد، اگرچه شیب منفی بوده و هرچه نسل مسن‌تر می‌شود کمتر چادر را انتخاب می‌کند اما باز هم این شیب معنی‌دار از جهت آماری نیست. در خصوص منزل اجاره‌ای در حالی که ۱۳.۵ درصد نسل زد منزل اجاره‌ای را ترجیح می‌داده و این موضوع در نسل‌های بعدی به ۱۱ و ۱۰ درصد رسیده است در ۶۰ تا ۷۵ ساله‌ها سهمش زیاد می‌شود و به ۱۵ درصد می‌رسد.

بخشی اضافه کرد: ما تقریبا تفاوت معنی‌داری در انتخاب اقامتگاه بین نسل‌های مختلف نداشتیم و تفاوت‌ها عمدتا بین ۱ تا ۵ درصد است که نمی‌تواند تفاوت معنی‌داری قلمداد شود. ما در ۲ نقطه تفاوت معنی‌دار داریم، دو نسل ما که از قضا دو نسل کلیدی برای مطالعات گردشگری امروزه هستند تفاوت معنی‌داری دارند، یکی نسل زد و دوم گردشگری سالمندان، اگر می‌خواهیم دنبال ره‌یافتی برای طرح‌های پژوهشی در حوزه گردشگری باشیم باید این ۲ نسل را مورد توجه قرار دهیم.

وی ادامه داد: نسل گردشگری سالمندان به دلیل دارا بودن فراغت، ثروت و توانایی باید مورد توجه قرار بگیرند. دیگر نمی‌توانیم با تحلیل نسل میانسال جوان و میانسال مسن خود ترجیحات نسل زد و سالمند را برآورد کنیم بلکه نیاز به طرح پژوهشی و مطالعه میدانی داریم. در جاذبه‌های طبیعی انتظار می‌رود که با افزایش سن رابطه معکوس شود یعنی هرچه سن بیشتر شود کمتر جاذبه طبیعی انتخاب می‌شود. در جاذبه‌های تاریخی نسل میانسال جوان ما بیشتر آن را می‌پسندد.

عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی اظهار کرد: انتخاب سوغات پوشاک بیشتر ترجیح نسل زد بوده و از ۳۸ درصد به ۳۱ درصد می‌رسد؛ همچنین زیورآلات نیز چنین شرایطی دارد اما در صنایع دستی نسل‌های میانسال طرفدار خریداری هستند.

بخشی افزود: برای ادامه تحلیل می‌توان نسل زد و محل سکونت آن‌ها را بررسی کرد. همچنین می‌توان این نسل را به صورت جنسیتی بررسی کرد. همچنین تمرکز تحلیلی را می‌توان بر دو نسل زد و کهنسال گذاشت به عنوان دو نسلی که ترجیحات متفاوتی دارند و برای شناخت ترجیحات این دو نسل نیاز به مطالعه میدانی است.